Ustawa wprowadza podział placówek na cztery kategorie, od A do D, zależnie przede wszystkim od ich kondycji finansowej. Szpitale zostaną zakwalifikowane wg. nowych zasad do określonej kategorii, co zadecyduje o zasadach udzielania przez niego świadczeń pacjentom, ale zdecyduje też o losach finansów szpitala, a także o losach wierzycieli, współpracowników oraz pracowników.
Jednym z celów kwalifikacji szpitala do kategorii C lub D (najsłabszych) jest możliwość wszczęcia postępowania naprawczo-rozwojowego i ustanowienia przez ASR nadzorcy dla szpitala, który ma przygotować i pomóc wdrożyć plan naprawczy.
Pierwsza ocena (i przypisanie do kategorii) nastąpi w 2023 r. na okres 4 lat, zatem teraz jest kluczowy czas, w którym trzeba przyjrzeć się kryteriom i podjąć ewentualne zmiany.
Co jeszcze szpitale znajdą w ustawie?
Kwalifikowanie wszystkich świadczeniodawców mających przynajmniej jeden tzw. profil kwalifikujący w trybie pełnej hospitalizacji w miejsce rezygnacji z definiowania i wyodrębniania poziomów PSZ;
Szpitale będą mogły zmieniać profil swojej działalności, dostosowując się do m.in. do potrzeb regionalnych;
Wzmocnienie współpracy pomiędzy podmiotami nadzorującymi oraz pomiędzy podmiotami szpitalnymi, w tym w zakresie konsolidacji funkcji medycznych i koncentracji zasobu ludzkiego oraz świadczeń. Ma to pozwolić na uniknięcie konkurowania pomiędzy szpitalami o pacjentów i kontrakty z NFZ;
Powołanie Agencja Rozwoju Szpitali, która ma zadbać o restrukturyzację placówek w najgorszej sytuacji finansowej, a z drugiej – o rozwój tych w dobrej kondycji. ARS będzie odpowiedzialna za inicjowanie, wspieranie i monitorowanie procesów naprawczo-rozwojowych szpitali, a także inne zadania dotyczące podmiotów szpitalnych takich jak organizowanie i koordynowanie wspólnych zakupów oraz wsparcie finansowe, merytoryczne i eksperckie;
Podnoszenie jakości zarządzania podmiotami szpitalnymi przez certyfikację oraz rozwój kompetencji kadry menedżerskiej, a także wprowadzanie lub ulepszanie procesowego modelu zarządzania szpitalem
Reforma budzi liczne pytania
Według jakich kryteriów będą oceniane szpitale podczas procesu kwalifikacji?
Jakie się dostępne narzędzia restrukturyzacyjne?
Jak będą wyglądać zmiany w zakresie egzekucji należności wobec szpitali?
Jaka będzie w praktyce rola Agencji Rozwoju Szpitali?
Jaka będzie rola kierownictwa szpitala w procesie restrukturyzacji?
Jak będzie przebiegać współpraca i zarząd majątkiem szpitala, który zajdzie się w kategorii C i D?
Na te i inne pytania odpowiedzą eksperci, w tym osoby zaangażowane w przygotowanie ustawy, podczas konferencji,18 marca 2022 online.
>> sprawdź program konferencji
Jednak wiedza i rzetelne informacje to jedno, a umiejętność ich wykorzystania, czyli kompetencje pozwalające na skuteczne wdrożenie działań – to zupełnie inny poziom.
Dlatego uczestnikom konferencji proponujemy też wzięcie udziału w intensywnym jednodniowym szkoleniu, podczas którego omówmy w praktyce:
zmiany w zakresie egzekucji należności wobec szpitali (odpowiedzialności);
uprawnienia i zadania ARS i zasady współpracy między kierownictwem szpitala, jego właścicielem, doradcą restrukturyzacyjnym a nadzorcą ze strony Agencji;
dostępne narzędzia restrukturyzacyjne, praktyczne sposoby i skutki ich wykorzystania;
współpraca i zarząd majątkiem szpitala w kategorii C i D.
Prosta spółka akcyjna to nowy twór w polskim prawie handlowym, który pojawił się w obrocie od 1 lipca 2021 roku.
Jedną z nowości w tym typie organizacji jest nowy organ kororacyjny – rada dyrektorów. Czym jest rada dyrektorów, jakie są jej obowiązki, uprawnienia i odpowiedzialność?
Rada dyrektorów – co może a czego nie powinien dyrektor wchodzący w jej skład?
Rada dyrektorów jest alternatywą do zarządu w prostej spółce akcyjnej – trzeba powołać jeden albo drugi organ. Dyrektorzy wchodzący w skład rady podlegają ograniczeniom wobec spółki ustanowionym w umowie spółki oraz, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, w uchwałach akcjonariuszy.
Podobnie jak członek zarządu, członek rady dyrektorów powinien dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności oraz dochować lojalności wobec spółki.
W przypadku sprzeczności interesów spółki z interesami dyrektora, jego współmałżonka, krewnych i powinowatych do drugiego stopnia oraz osób, z którymi jest powiązany osobiście, członek rady dyrektorów powinien ujawnić tą sprzeczność i wstrzymać się od udziału w rozstrzyganiu takich spraw oraz może żądać zaznaczenia tego w protokole.
Dyrektor nie może ujawniać tajemnic spółki, także po wygaśnięciu mandatu.
Członek rady dyrektorów może także zajmować się interesami konkurencyjnymi ani uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako wspólnik spółki cywilnej, spółki osobowej lub jako członek organu spółki kapitałowej albo uczestniczyć w innej konkurencyjnej osobie prawnej jako członek organu, chyba że umowa spółki stanowi inaczej i pod warunkiem, że uzyska zgodę na taką działalność. Zakaz ten obejmuje także udział w konkurencyjnej spółce kapitałowej w przypadku posiadania w niej przez dyrektora co najmniej 10% ogólnej liczby głosów lub ogólnej liczby udziałów albo akcji, albo prawa do powołania co najmniej jednego członka zarządu bądź dyrektora (przedsiębiorstwo powiązane). Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, to zgody takiej dyrektorowi udziela organ uprawniony do powoływania członków rady dyrektorów.
Kompetencje i skład rady dyrektorów
Rada dyrektorów prowadzi sprawy spółki, reprezentuje ją oraz sprawuje nadzór nad prowadzeniem jej spraw. Składa się z jednego albo większej liczby dyrektorów, których powołują i odwołują oraz zawieszają w czynnościach, z ważnych powodów, akcjonariusze uchwałą, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
Dyrektor może być w każdym czasie odwołany uchwałą akcjonariuszy. Nie pozbawia go to roszczeń ze stosunku dotyczącego pełnienia funkcji dyrektora. Umowa spółki może zawierać inne postanowienia, w szczególności ograniczać prawo odwołania do ważnych powodów.
Jak działa rada dyrektorów w prostej spółce akcyjnej?
Jeżeli rada dyrektorów jest wieloosobowa, wszyscy dyrektorzy są obowiązani i uprawnieni do wspólnego prowadzenia spraw spółki, chyba że umowa spółki lub regulamin rady dyrektorów stanowią inaczej.
Umowa spółki, regulamin rady dyrektorów lub uchwała rady dyrektorów mogą co do zasady delegować (niektóre albo wszystkie) czynności prowadzenia przedsiębiorstwa na jednego albo na niektórych dyrektorów (dyrektorzy wykonawczy). Dyrektorzy niebędący dyrektorami wykonawczymi (dyrektorzy niewykonawczy) sprawują stały nadzór nad prowadzeniem spraw spółki. Innymi słowy, rada dyrektorów może się podzielić na część stanowiącą odpowiednik zarządu oraz część działającą jak rada nadzorcza spółki
W celu wykonywania czynności prowadzenia przedsiębiorstwa spółki może też zostać powołany komitet wykonawczy, w którego skład wchodzą wyłącznie dyrektorzy wykonawczy (czyli odpowiednik zarządu).
Do szczególnych obowiązków dyrektorów niewykonawczych należy ocena prawidłowości i rzetelności sprawozdań i składanie walnemu zgromadzeniu rocznego pisemnego sprawozdania z wyników tej oceny.
W celu sprawowania stałego nadzoru nad prowadzeniem spraw spółki może zostać powołany komitet rady dyrektorów, w którego skład wchodzą wyłącznie dyrektorzy nie wykonawczy (będący odpowiednikiem rady nadzorczej).
Zadania rady dyrektorów
Uchwały rady dyrektorów, poza innymi sprawami wymienionymi w ustawie lub umowie spółki, wymaga:
podejmowanie decyzji o strategicznym znaczeniu dla spółki;
ustalanie rocznych i wieloletnich planów biznesowych;
ustalenie struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa spółki i ukształtowanie podstawowych funkcji związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa.
Każdy dyrektor niewykonawczy może badać wszystkie dokumenty spółki, żądać od dyrektorów i pracowników spółki sprawozdań i wyjaśnień, dokonywać rewizji stanu majątku spółki oraz żądać od dyrektorów i pracowników spółki przedstawienia radzie dyrektorów lub jej komitetowi na ich najbliższych posiedzeniach określonych dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień.
Cyber Security Awareness to szerokie spektrum kwalifikacji obejmujące cyberbezpieczeństwo prawne w powiązaniu z aspektami technicznymi. Jest to szczególnie ważne w kontekście zadań i wyzwań stojących przed pracownikami Biur Zarządu w dobie cyfryzacji.
Pracownicy Biur Zarządu potrzebują kompetencji pozwalających im poruszać się w tym obszarze jeśli nie z wiedzą ekspercką, to przynajmniej ze zrozumieniem. W odpowiedzi na tę potrzebę przygotowaliśmy kompleksowy projekt, który ma na celu przedstawienie najnowszych danych i trendów dotyczące powodów wycieków danych, przedstawienie analizy kierunków rozwoju oraz nakreślenie strategicznych działań, które mogą pozytywnie wpłynąć na odporność przedsiębiorstwa na ataki hakerskie, a które są do podjęcia na poziomie Biura Zarządu.
To nie jest projekt skierowany do działów IT!
Uczestnicy dowiedzą się:
jak zaprojektować i wdrożyć procedury dotyczące cyberbezpieczeństwa w organizacji
jak przeprowadzić audyty wewnętrznych polityk bezpieczeństwa, w tym polityk zakupowych produktów i usług IT
jak przygotować plany zapewnienia ciągłości działania organizacji
jakie są najlepsze praktyki kontraktowe w obszarze zabezpieczenia ryzyka prawnego związanego z incydentem bezpieczeństwa
Podczas kilkugodzinnego spotkania (3-4 godziny) Uczestnicy zapoznają się z procesami wpływającymi na tworzenie realistycznego regulaminu ds. IT, m.in. kim są insiderzy i jak wyeliminować zjawisko „shadow IT”, jak przygotować pracownika do pracy zdalnej oraz jak i czy warto stworzyć politykę BYOD („bring your own device”).
Pierwsza część spotkania również przedstawi świat cyberprzestępców, złośliwe oprogramowanie i powody na wycieki danych w oparciu o najnowsze dane wiodących badaczy cyberbezpieczeństwa na świecie.
W drugiej części ekspert przedstawi procesy kreowania kultury odpowiedzialnego pracownika, m.in. rolę i zakres monitoringu, jak hakerzy targetują pracowników, dlaczego socjotechnika jest tak skuteczna oraz jak (m.in. zakres) i kiedy szkolić pracowników. Silny nacisk położymy na rolę audytów i dobre praktyki związane z przeprowadzaniem testów bezpieczeństwa – wewnętrznych i usług zewnętrznych.
Zwieńczeniem spotkania będzie przedstawienie praktyk i procedur, które mogą przyczynić się do zmniejszenia downtime’u, czyli aspektów prawnych tworzenia planów business continuity na wypadek ataku hakerskiego.
Przeczytaj więcej i powiedz które z tych tematów są dla Ciebie i twojej pracy rzeczywiście ważne.
W podziękowaniu każda z osób uczestniczących w tym krótkim badaniu otrzyma od nas w podziękowaniu pełen, nieograniczony dostęp do nagrań zXII Forum Biura Zarządu.
Będzie to z pewnością wymagało zarówno zmian umów spółek bądź statutów oraz zmian regulaminów rady nadzorczej (o ile został przyjęty). Zmiany dotyczyć będą też często regulaminu zarządu, ponieważ są one ze sobą bardzo połączone.
Mimo tego, że Ustawodawca przewiduje 6-miesięczny okres vacatio legis, to uważamy, że ten czas należy wykorzystać przede wszystkim na zweryfikowanie dokumentów korporacyjnych (statutu / umowy spółki i regulaminu rady nadzorczej) w kontekście nadchodzących zmian, przygotowanie zmian i oczywiście ich przeprowadzenie.
Przede wszystkim należy wskazać, że wąskim gardłem tutaj może się okazać zmiana umowy spółki / zmiana statutu, ponieważ następuje ona przecież nie z momentem podjęcia uchwały przez Zgromadzenie Wspólników / Walne Zgromadzenie, lecz z momentem wpisu w KRS. I tutaj pojawia się dodatkowy problem: wraz z informatyzacją KRS-u od 1 lipca 2021 znacznie wydłużył się czas oczekiwania na wpis.
Przewodniczący Rady Nadzorczej
W nowym KSH dojdzie do doprecyzowania roliPrzewodniczącego Rady Nadzorczej. Widzimy tutaj wyraźnie, że ma on kierować pracami Rady, na nim też powinien spoczywać obowiązek należytego organizowania prac tego organu, w szczególności poprzez zwoływanie posiedzeń. Z jednej strony skoro nakładamy na niego obowiązek, to z drugiej strony możemy w przyszłości od niego egzekwować brak należytego wykonania tego obowiązku.
Regulacja ta, co do zasady pozytywna, w szczegółach budzi szereg wątpliwości: umowa spółki może przewidywać, że określone uprawnienia związane z funkcjonowaniem Rady Nadzorczej (z organizacją i sposobem wykonywania przez nią czynności) mogą być przekazane również innym członkom rady nadzorczej. Jednak ustawodawca w projekcie KSH wskazuje tylko na umowę spółki bądź statut, nie zaś na regulamin rady nadzorczej. Tymczasem obecnie praktyką wielu spółek jest zawarcie w regulaminie rady nadzorczej informacji, że w momencie, w którym przewodniczący nie może uczestniczyć posiedzeniu rady nadzorczej, zastępuje go wiceprzewodniczący. Odczytując ten przepis po nowelizacji należy uznać, że takie rozwiązanie jest możliwe, ale na poziomie umowy bądź statutu spółki.
Zaproszenie i zwołanie posiedzenia Rady Nadzorczej
Kolejny przepis wyjaśnia też dotychczasowe rozumienie przepisów i wątpliwości co do zmiany, które zostały wprowadzone do KSH jako reakcja na COVID, z końcem marca 2020 roku. W projekcie reformy KSH pojawia się nowa instytucja, jaką jest zaproszenie na posiedzenie Rady Nadzorczej. W dotychczasowym kodeksie mamy jedynie informację, że posiedzenie Rady Nadzorczej może się odbyć, jeżeli wszyscy jej członkowie zostali poprawnie zaproszeni na posiedzenie, przy czym poprawność oznaczała możliwość zapoznania się z treścią tego zaproszenia. Dodatkowo oczywiście cały czas, zarówno przed nowelizacja KSH jak i po nowelizacji, pozostaje wymaganie dotyczące obecności co najmniej połowy członków Rady Nadzorczej na posiedzeniu, aby było ono zdolne podejmować uchwały.
Nowe KSH po nowelizacji przewiduje instytucję zaproszenia na posiedzenie Rady Nadzorczej o określonej treści: mamy mieć tam informacje o dotyczące
dnia,
godziny,
miejsca posiedzenia,
porządku obrad,
a także sposobów wykorzystywania środków bezpośredniego porozumiewania na odległość się przy obywaniu posiedzeń.
Tym samym należy wskazać, że to nowe KSH będzie bardziej sformalizowane w przypadku funkcjonowania Rady Nadzorczej. Ucinamy też wszystkie dyskusje czy Rada Nadzorcza może odbywać posiedzenia online, bez fizycznej obecności na miejscu członków Rady Nadzorczej lub niektórych funkcyjnych. Mamy w systemie prawnym takie pojęcia jak „wirtualne posiedzenie”, w którym wszyscy członkowie organu uczestniczą online i nie ma możliwości wskazania miejsca odbycia posiedzenia. Tymczasem, w zaproszeniu na posiedzenie Rady Nadzorczej pojawia się wyraźne doprecyzowanie, że przyjęto koncepcję taką, jak obowiązuje w przypadku Zgromadzenia Wspólników / Walnego Zgromadzenia, zgodnie z którą zawsze istniejewyznaczonemiejsce posiedzenia. A skoro mamy wyznaczone miejsce posiedzenia, to wszyscy „funkcyjni” członkowie rady nadzorczej też powinni być w miejscu posiedzenia, a jedynie niektórzy mogą uczestniczyć przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość.
W tym kontekście trzeba jeszcze dodać, że jeżeli także inne osoby, niż przewodniczący Rady, mogą realizować pewne uprawnienie w zakresie organizacji sposobu funkcjonowanie Rady Nadzorczej, to pojawia się problem dokumentu, w którym realizacja tych uprawnień powinna być uregulowana. Nowe KSH mówi, że „umowa spółki może określać sposób oraz minimalny termin na dokonanie zaproszenia na posiedzenie rady nadzorczej”. Dlaczego umowa, a nie regulamin? Obecnie w większości regulaminów widzimy właśnie takie postanowienia, które pozwalają nam określić sposób zaproszenia (czy poprzez maile, poprzez sms, czy też mamy stałą godzinę posiedzeń), oraz minimalny termin takiego zaproszenia (5,6 czy 7 dni). Dalej idącą konsekwencją zmiany są skutki ewentualnego złamania takich „organizacyjnych” ustaleń: jeżeli w dotychczasowym regulaminie była informacja o terminie zapraszania na posiedzenie Rady Nadzorczej, to przyjmowano, że ponieważ regulamin Rady Nadzorczej jest dokumentem niższego rzędu, to złamanie tego regulaminu pozostaje bez wpływu na skuteczność podjęcia uchwały ze względu na to, że nie było związku przyczynowo skutkowego pomiędzy złamaniem regulaminu a treścią uchwały bądź wynikiem głosowania. Sytuacja zmienia się z perspektywy prawnej, jeżeli termin na przesłanie zaproszenia znajduje się w umowie czy statucie spółki. Dochodzi bowiem wówczas do złamania najwyższego dokumentu korporacyjnego w spółce, a to stanowi podstawę do zaskarżenia uchwały. Nie jest to zatem tylko zmiana systemowa, ale może ona pociągnąć za sobą bardzo wiele dodatkowych konsekwencji prawnych.
Zmiana porządku obrad a zaproszenie na posiedzenie Rady Nadzorczej
Kolejny element dotyczy możliwości podejmowania przez Radę Nadzorczą uchwał w sprawach nie objętych porządkiem obrad, jeżeli żaden z członków Rady Nadzorczej biorących udział w posiedzeniu temu się nie sprzeciwi, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Ten właśnie zapis „chyba że umowa spółki stanowi inaczej” należy traktować jako zakaz takich działań, ale bardzo duże wątpliwości budzi wcześniejsza część tego przepisu.
Zgodnie z nową regulacją zmiana zakresu pracy Rady Nadzorczej na danym posiedzeniu nie wymaga obecności na posiedzeniu Rady wszystkich jej członków. Druga część zdania wskazuje na to, że jeżeli żaden z członków biorących udział w posiedzeniu temu się nie sprzeciwi, zakres posiedzenia można zmieniać w dowolnym momencie. Przepis wskazuje na możliwość zmiany porządku obrad w sytuacji, kiedy nie mamy 100% obecnych członków Rady Nadzorczej na posiedzeniu. To powoduje niebezpieczeństwo nadużywania prawa: zwołuje się posiedzenie, proponując w zaproszeniu dość „błahy” program, niebudzący zainteresowania części członków Rady, a następnie, w ramach posiedzenia, zmieniamy istotnie program i dodajemy nowe uchwały.
W tej części dochodzi też do doprecyzowania pewnych informacji: między innymi tego, że zarówno członek zarządu jak i sam zarząd może żądać zwołania posiedzenia rady nadzorczej i, jeżeli nie zostanie ono zwołane, to w takim wypadku ów członek zarządu bądź zarząd może wystąpić samodzielnie.
Rada Nadzorcza może też odbywać posiedzenia bez formalnego zwołania, jeżeli wszyscy jej członkowie wyrażą na to zgodę oraz nikt nie wyrazi sprzeciwu w odniesieniu do proponowanego porządku obrad. Jest to tak naprawdę usankcjonowanie istniejącej praktyki, ponieważ już obecnie bardzo często rada nadzorcza, jeżeli jest obecna w całości, decyduje o przeprowadzeniu posiedzenia i trudno w takim wypadku zaskarżyć uchwałę, która została podjęta przez wszystkich obecnych na posiedzeniu członków Rady.
Jak często Rada Nadzorcza powinna się spotykać?
W kolejnym przepisie dochodzi też do doprecyzowania liczby spotkań Rady Nadzorczej. Obecnie, w odniesieniu do spółki z o.o., nie mamy w KSH informacji jak często Rada Nadzorcza powinna się spotykać, ale de facto moglibyśmy to pośrednio stwierdzić za pomocą innych przepisów. Zatem obecnie spotkanie Rady Nadzorczej w spółce z o.o. powinno odbywać się co najmniej raz w roku, ponieważ Rada musi zaopiniować sprawozdanie finansowe, sprawozdanie z działalności oraz przygotować raport z działania samej Rady Nadzorczej. W przypadku spółki akcyjnej mamy doprecyzowanie, że rada nadzorcza powinna odbywać posiedzenia minimum 3 razy w roku. Po nowelizacji w obu spółkach Rada Nadzorcza powinna odbywać posiedzenia nie rzadziej niż 4 razy w roku: raz w każdym kwartale w roku obrotowym.
O ile w spółce akcyjnej zrozumiała jest na mnie ta tendencja do zaostrzania pewnych wymogów, o tyle w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością mam pewne wątpliwości czy ten model się sprawdzi, czy rzeczywiście – w szczególności w tych mniejszych spółkach, gdzieś niekiedy rada nadzorcza została powołana wręcz bez świadomości działania wspólników – będzie się te posiedzenia odbywać, to będzie to czysta formalność, a nawet fikcja.
Zmiany wprowadzone do funkcjonowania Rady Nadzorczej w ramach tak zwanej „Tarczy 1”
O ile przepisy dotyczące Tarczy w większości mają charakter czasowy, ponieważ mają one mają zapobiegać skutkom pandemii, to jednak zmiana KSH ma mieć charakter trwały. Dochodzi w tej nowelizacji do doprecyzowanie pewnego sposobu rozumienia przepisów, które zostały wprowadzone w Tarczy.
Obecnie, na podstawie przepisów „Tarczy 1”, zarówno w spółce z o.o. jak i akcyjnej w posiedzeniach Rady Nadzorczej można uczestniczyć przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumienia się na odległość, chyba że umowa spółki / statut spółki stanowi inaczej. W sytuacji, kiedy te przepisy weszły w życie, pojawiło się kilka opinii prawnych i komentarzy w odniesieniu do sposobu rozumienia tych przepisów. W niektórych opiniach prawnych był bardzo mocno forsowany pogląd, że nie chodziło w tych przepisach o to, aby gdzieś w ogóle było miejsce posiedzenia. Na to też wskazuje moment wprowadzenia tych przepisów, czyli 31 marca 2020 roku, kiedy celem nie było to, że gdzieś organ korporacyjny się faktycznie spotyka fizycznie i jedynie niektórzy uczestniczą on-line; celem było w pełni wirtualne posiedzenie. Jednak w kontekście wprowadzenia instytucji zaproszenia na posiedzenie Rady Nadzorczej należy uznać, że zdążamy w kierunku aby Rada Nadzorcza miała swoje fizyczne miejsce posiedzenia.
Beneficjent rzeczywisty to osoba lub osoby fizyczne sprawujące bezpośrednio, lub pośrednio kontrolę nad spółką. Dane podmiotów obowiązanych znajdują się w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR). Jak sprawdzić beneficjenta rzeczywistego i czy każdy może korzystać z rejestru?
Dzisiaj przedstawiamy najważniejsze informacje dotyczące tego jak sprawdzić beneficjenta rzeczywistego w rejestrze CRBR.
Zapraszamy do udział w szkoleniu beneficjent rzeczywisty, którego celem jest omówienie praktycznych aspektów właściwej identyfikacji i weryfikacji beneficjenta rzeczywistego w świetle najlepszych standardów międzynarodowych i najnowszych krajowych wytycznych. Podczas szkolenia omówimy kwestie związane ze zgłoszeniem informacji o beneficjentach rzeczywistych do Centralnego Rejestru Beneficjentów rzeczywistych (CRBR). Przedmiotowe zagadnienia omówione zostaną w kontekście przyszłej ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu implementującej wymogi V Dyrektywy AML.
Kto to jest beneficjent rzeczywisty?
Pełna definicja beneficjenta rzeczywistego znajduje się w art. 2 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz.U. z 2020 r., poz. 971).
Wypis z ustawy, który określa beneficjenta rzeczywistego spółki.
To osoba fizyczna lub osoby fizyczne:
sprawujące bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad spółką poprzez posiadane uprawnienia, które wynikają z okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez spółkę,
w imieniu których są nawiązywane stosunki gospodarcze lub jest przeprowadzana transakcja okazjonalna.
Ustawa określa również beneficjentów rzeczywistych dla poszczególnych rodzajów spółek, fundacji i trustów. O tym jednak pisaliśmy w poprzednim artykule dotyczącym samej definicji beneficjenta rzeczywistego. Dzisiaj natomiast zajmiemy się procesem sprawdzenia beneficjenta rzeczywistego w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych
Czy każdy może sprawdzić beneficjenta rzeczywistego w CRBR?
Tak. Rejestr jest jawny, czyli każda osoba mająca podstawowe informacje o beneficjencie/ spółce (NIP) może uzyskać informacje z CRBR. Za uzyskanie Informacji o beneficjentach rzeczywistych zgromadzonych w CRBR nie są pobierane żadne opłaty. Jest to procedura całkowicie bezpłatna.
Jak długo oczekuje się na udostępnienie informacji z CRBR?
Maksymalny czas przewidziany przez rozporządzenie ministra finansów (Dz.U z 2018 r. poz. 965) dla udostępnienia informacji o beneficjentach rzeczywistych to 5 minut od złożenia wniosku w przypadku wniosku o informacje według stanu na moment ich udostępnienia oraz „do końca następnego dnia roboczego po złożeniu wniosku” w przypadku wniosku o informacje dla określonego przedziału czasowego (okres wskazany we wniosku).
W praktyce system teleinformatyczny CRBR realizuje wnioski o informacje złożone za pośrednictwem strony internetowej systemu teleinformatycznego CRBR dostępnej pod adresem https://www.podatki.gov.pl/crbr/ na bieżąco – wyniki udostępniane są w ciągu kilku sekund (w zależności od rodzaju połączenia sieciowego i urządzenia, z którego korzysta składający wniosek, tzw. „załadowanie strony” może być dłuższe lub krótsze zależnie od lokalnych warunków).
Źródło: gov.pl
W jakiej formie dane z CRBR są udostępniane?
Informacje o beneficjentach rzeczywistych zgromadzone w CRBR można uzyskać za pośrednictwem strony internetowej systemu teleinformatycznego CRBR dostępnej pod adresem https://www.podatki.gov.pl/crbr/ lub wykorzystując usługę sieciową systemu teleinformatycznego CRBR (API) dostępną pod adresem bramka-crbr.mf.gov.pl (opis interfejsu jest zamieszczony w BIP Ministerstwa Finansów).
Źródło: gov.pl
W przypadku sprawdzenia beneficjenta rzeczywistego na stronie internetowej systemu CRBR otrzymujesz możliwość zapisania i pobrania informacji o beneficjencie w plikach. Dostępne są dwa formaty; PDF oraz XML (plik tekstowy).
Jakie informacje należy ujawnić dotyczące beneficjenta rzeczywistego?
Informacje dotyczące beneficjenta rzeczywistego to dane identyfikacyjne osoby lub podmiotu, które powinny być ujawnione zgodnie z przepisami prawa w celu zapewnienia przejrzystości i zwalczania prania brudnych pieniędzy oraz finansowania terroryzmu. Wymagane informacje obejmują: imię i nazwisko lub nazwę, obywatelstwo, miejsce i datę urodzenia lub założenia, numer identyfikacji podatkowej, adres zamieszkania lub siedziby oraz informacje o strukturze własnościowej. Beneficjent rzeczywisty to osoba lub podmiot, który ma korzyści finansowe z danej transakcji lub działalności gospodarczej. Ujawnienie tych informacji jest kluczowe dla zapewnienia przejrzystości i skutecznej kontroli w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.
Jak sprawdzić beneficjenta rzeczywistego w rejestrze CRBR?
Żeby sprawdzić dane w rejestrze wystarczy, że wejdziesz na stronę: https://crbr.podatki.gov.pl/adcrbr/#/ i wybierzesz zakładkę “wyszukaj”.
Przygotuj sobie informacje, które umożliwią Ci sprawdzenie rejestru. Masz 3 możliwości sprawdzenia rejestru na podstawie 3 różnych informacji. Zależnie od tego, które z nich posiadasz, wybierzesz odpowiednią opcję.
Wyszukiwanie podmiotu.
Wyszukiwanie Beneficjenta po PESEL.
Wyszukiwanie Beneficjenta po dacie urodzenia (wyszukasz wyłącznie osoby, dla których w Zgłoszeniu nie zarejestrowano numeru PESEL).
W przypadku posiadania samego numeru NIP skorzystaj z wyszukiwania podmiotu.
Po wpisaniu odpowiednich danych wystarczy, że klikniesz wyszukaj i otrzymasz wpis z Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych. Tak, jak zostało wspomniane wcześniej, możesz dane zapisać w pliku PDF lub XML.
Sprawdzanie beneficjentów rzeczywistych nie należy do skomplikowanych czynności, a informacje uzyskuje się w ekspresowym tempie. Mamy nadzieję, że instrukcję tego, jak sprawdzić beneficjenta rzeczywistego przedstawiliśmy w prosty i przystępny sposób.
Jak zidentyfikować beneficjenta rzeczywistego w spółce/funduszu/strukturze prawnej?
Zidentyfikowanie beneficjenta rzeczywistego w spółce/funduszu/strukturze prawnej można osiągnąć poprzez wykonanie odpowiednich procedur KYC, które ostatecznie kontrolują lub korzystają z tych podmiotów. Wymaga to zgromadzenia informacji o takich osobach, w tym danych personalnych, udziałach/kontrolowanych aktywach oraz strukturach właścicielskich. Proces ten jest związany z koniecznością identyfikacji wszystkich zaangażowanych stron i przestrzeganiem obowiązujących przepisów prawa, takich jak przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.
Sankcje za niedotrzymanie obowiązku ujawnienia beneficjenta rzeczywistego mogą być zróżnicowane. Przepisy prawa antykorupcyjnego nakładają na podmioty obowiązek ujawnienia informacji dotyczących swoich rzeczywistych właścicieli. Za brak przestrzegania tego obowiązku mogą być stosowane sankcje administracyjne, takie jak grzywny finansowe. Mogą także wystąpić sankcje karno-skarbowe, które mogą obejmować odpowiedzialność zarówno osoby fizycznej, jak i prawnej. Ostateczne sankcje mogą zależeć od konkretnych przepisów obowiązujących w danym kraju i skali naruszenia obowiązku ujawnienia beneficjenta rzeczywistego.
Kary finansowe sięgają nawet 1.000.000 zł za niewywiązanie się z obowiązków dotyczących beneficjenta rzeczywistego i rejestru beneficjentów rzeczywistych. Nowe obowiązki, które spoczywają na przedsiębiorcach i rejestrem mogą być kłopotliwe, szczególnie na początku. Warto zatem poznać, jaka jest definicja beneficjenta rzeczywistego i kim jest w przypadku poszczególnych organów.
Beneficjent rzeczywisty definicja
Pełna definicja beneficjenta rzeczywistego znajduje się w art. 2 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz.U. z 2020 r., poz. 971).
Poniżej prezentujemy wypis z ustawy, który określa beneficjenta rzeczywistego.
Beneficjent rzeczywisty spółki
To osoba fizyczna lub osoby fizyczne:
sprawujące bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad spółką poprzez posiadane uprawnienia, które wynikają z okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez spółkę,
w imieniu których są nawiązywane stosunki gospodarcze lub jest przeprowadzana transakcja okazjonalna.
W przypadku spółki – osoby prawnej, innej niż spółka, której papiery wartościowe są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym, podlegającym wymogom ujawniania informacji na podstawie przepisów prawa Unii Europejskiej lub odpowiadającym im przepisom prawa państwa trzeciego, beneficjentem rzeczywistym spółki jest:
osoba fizyczna będąca udziałowcem lub akcjonariuszem spółki, której przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji tej osoby prawnej,
osoba fizyczna dysponująca więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym spółki, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,
osoba fizyczna sprawująca kontrolę nad osobą prawną lub osobami prawnymi, którym łącznie przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji spółki, lub łącznie dysponującą więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie spółki, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,
osoba fizyczna sprawująca kontrolę nad spółką przez posiadanie w stosunku do niej uprawnień, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 37 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2019 r. poz. 351),
osoba fizyczna zajmująca wyższe stanowisko kierownicze w organach spółki w przypadku udokumentowanego braku możliwości ustalenia lub wątpliwości co do tożsamości osób fizycznych określonych w powyższych punktach oraz w przypadku niestwierdzenia podejrzeń prania pieniędzy, lub finansowania terroryzmu.
Ponadto według ustawy obowiązek wynikający z identyfikacji beneficjenta rzeczywistego zachodzi również w poniższych przypadkach:
w przypadku klienta, który jest osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, wobec którego nie stwierdzono przesłanek lub okoliczności mogących wskazywać na sprawowanie kontroli nad nim przez inną osobę fizyczną, lub osoby fizyczne przyjmuje się, że taki klient jest jednocześnie beneficjentem rzeczywistym,
w przypadku klienta będącego trustem przyjmuje się, że beneficjentem rzeczywistym jest założyciel, powiernik, nadzorca (jeśli został ustanowiony), beneficjent trustu i/lub inna osoba, która sprawuje kontrolę nad trustem.
W powyższych przypadkach informacja o beneficjentach rzeczywistych (trustów i osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą) nie jest przekazywana do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych.
*źródło: gov.pl
Krótko mówiąc, zatem zgodnie z ustawową definicją, faktycznym beneficjentem rzeczywistym jest osoba fizyczna lub osoby fizyczne sprawujące bezpośrednią, lub pośrednią kontrolę nad klientem poprzez swoje uprawnienia. Uprawnienia te wynikają z okoliczności prawnych lub faktycznych, pozwalających na wywieranie decydującego wpływu na działania oraz czynności podjęte przez klienta lub osoby fizyczne. Należy zwrócić tutaj uwagę na fakt, że muszą być to osoby lub osoba fizyczna, w których imieniu nawiązywana jest relacja biznesowa lub dokonywana jest transakcja okazjonalna.
Beneficjent rzeczywisty jednoosobowa działalność gospodarcza
W przypadku klienta będącego osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, dla którego nie stwierdzono przesłanek lub okoliczności mogących wskazywać na fakt sprawowania kontroli nad innymi przez osobę fizyczną, lub osoby prawne, należy w takim przypadku przyjąć, że taki rzeczywistym beneficjentem będzie również klient.
Beneficjent rzeczywisty w fundacji
Beneficjenta rzeczywistego w fundacji według dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE Nr 2015/849 z dnia 20 maja 2015 r. (Dz.Urz.UE. L Nr 141) jeśli są podobne do trustów, powinny podlegać równoważnym wymogom. Zgodnie z powyższym beneficjentami rzeczywistymi fundacji są:
fundatorzy,
inne osoby sprawujące kontrolę nad fundacją,
beneficjentów fundacji,
nadzorcy.
Beneficjent rzeczywisty fundusz inwestycyjny
Zgodnie z ustawą z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz.U. 2004 nr 146 poz.154) w przypadku funduszu inwestycyjnego, beneficjentem rzeczywistym jest osoba fizyczna zajmująca wysokie stanowisko kierownicze w tym podmiocie. Jednocześnie należy pamiętać, że informacje o uczestniku funduszu objęte są tajemnicą zawodową.
Należy podkreślić, że ustawodawca nie określił definicji beneficjenta rzeczywistego dla jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej. Należy w tym miejscu zauważyć, że są to: spółki komandytowe, spółki komandytowo-akcyjne oraz spółki jawne.
Jakie są korzyści wynikające z ujawnienia beneficjenta rzeczywistego?
Ujawnienie beneficjenta rzeczywistego przynosi liczne korzyści. Po pierwsze, zwiększa przejrzystość i uczciwość w transakcjach finansowych, co pomaga w zwalczaniu prania pieniędzy i finansowania terroryzmu. Po drugie, umożliwia lepszą identyfikację i ściganie osób odpowiedzialnych za przestępstwa finansowe. Po trzecie, wspiera walkę z korupcją i nielegalnym przepływem środków, chroniąc stabilność systemu finansowego. Wreszcie, ujawnienie beneficjenta rzeczywistego buduje zaufanie społeczne i wzmacnia reputację instytucji finansowych.
Podsumowując
Beneficjent rzeczywisty to osoba lub grupa osób, które ostatecznie czerpią korzyści z działalności gospodarczej, transakcji finansowych lub innych operacji. Beneficjent rzeczywisty (UBO) jest to osoba fizyczna, która posiada lub kontroluje przedsiębiorstwo lub fundusz, lub osoba, na którą transakcja finansowa ma wpływ lub z której korzyścią się wiąże. \
Beneficjent rzeczywisty jest zobowiązany do dostarczenia pełnych, prawdziwych i aktualnych informacji na temat swojej tożsamości i związanych z nią szczegółów, takich jak dane personalne, status prawny, udziały i kontrola nad przedsiębiorstwem.
Ponadto, beneficjent rzeczywisty powinien stosować się do odpowiednich przepisów i regulacji dotyczących ujawniania swojej roli i działań, aby przeciwdziałać praniu pieniędzy, finansowaniu terroryzmu i innym działaniom nielegalnym.
Zmiany są o tyle ważne, że przeoczenie nałożonych obowiązków może okazać się dotkliwe zarówno dla beneficjentów jak i dla nowych podmiotów obowiązanych.
Nowe obowiązki UBO
Zmiany dotyczące beneficjentów rzeczywistych (z Dyrektywy: ultimate beneficial owner, czyli UBO) wejdą w życie 31 października 2021 r.
Od tego momentu beneficjent rzeczywisty będzie obowiązany dostarczyć podmiotowi zobowiązanemu do zgłoszenia informacji o beneficjentach rzeczywistych, lub powiernikowi, lub osobie zajmującej równorzędne stanowisko w trustach, wszystkie informacje oraz dokumenty niezbędne do zgłoszenia w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych.
Jakie informacje należy dostarczyć?
Dane identyfikacyjne podmiotów:
nazwę (firmę),
formę organizacyjną,
siedzibę,
numer w Krajowym Rejestrze Sądowym.
Dane identyfikacyjne beneficjenta rzeczywistego i członka organu lub wspólnika uprawnionego do reprezentowania spółek wymienionych:
imię i nazwisko;
obywatelstwo;
państwo zamieszkania;
PESEL lub datę urodzenia (w przypadku braku numeru PESEL);
informacje o wielkości i charakterze udziału lub uprawnieniach przysługujących beneficjentowi rzeczywistemu.
W przypadku beneficjenta rzeczywistego trustu zgłoszeniu podlega dodatkowo każde posiadane obywatelstwo oraz w przypadku beneficjenta lub w przypadku gdy osoby fizyczne czerpiące korzyści z danego trustu nie zostały jeszcze określone, informacje o grupie osób, w których głównym interesie powstał lub działa trust.
Nowe podmioty w CRBR
Od 31 października obowiązkowemu zgłoszeniu do CRBR podlegać będą takie podmioty jak:
spółki partnerskie;
europejskie zgrupowania interesów gospodarczych;
spółki europejskie;
spółdzielnie;
spółdzielnie europejskie;
stowarzyszenia (tylko te podlegające wpisowi do KRS);
fundacje;
trusty, których powiernicy lub osoby zajmujące równoważne stanowiska mają miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub nawiązują stosunki gospodarcze lub nabywają nieruchomość na terytorium Rzeczypospolitej w imieniu lub na rzecz trustu.
Jaki jest termin na zgłoszenie?
W przypadku przekazania nowych danych lub zmiany informacji przez beneficjenta rzeczywistego termin na dokonanie zgłoszenia do CRBR wynosi 7 dni od dnia wpisu podmiotu do KRS. Zgłoszenie aktualizacji danych powinno nastąpić w terminie 7 dni od ich zmiany w KRS lub od dnia ich dokonania (w przypadku zmian, które nie wymagają dla ich skuteczności wpisu w KRS, na przykład powołanie prokurenta). W przypadku trustów zgłoszenie jest konieczne zawsze w terminie 7 dni od dnia dokonania zmiany. Do biegu terminów nie wlicza się sobót i niedziel oraz dni ustawowo wolnych od pracy.
W przypadku już zarejestrowanych podmiotów, czas na dokonanie zgłoszenia jest nieco wydłużony: wynosi 3 miesiące od dnia wejścia w życie zmiany ustawy, tj. do 31 stycznia 2022 r.
Termin na przekazanie przez beneficjenta informacji pokrywa się z terminem na dokonanie zgłoszenia w CRBR. To może rodzić problemy związane z dokonania zgłoszenia „na czas”, przez podmiot za to odpowiedzialny. W przypadku zaistnienia sytuacji, w której beneficjent rzeczywisty nie przekażę odpowiednich danych podmiotowi zobowiązanemu do przekazania informacji we wskazanym terminie, może to spowodować opóźnienie w głoszeniu do CRBR i w konsekwencji nałożenie kary na ten podmiot. Rozwiązaniem tego problemu może okazać się na przykład dokonanie stosownych zapisów w procedurze wewnętrznej, pozwalających instytucji obowiązanej zminimalizowanie ryzyka.
Konsekwencje związane z brakiem zgłoszenia
Jeśli beneficjent rzeczywisty nie dopełni ciążącego na nim obowiązku przekazania niezbędnych danych do rejestracji, konsekwencją czego nie było możliwe dokonanie zgłoszenia lub aktualizacji danych we wskazanym ustawowym terminie lub podał dane niezgodne ze stanem faktycznym, podlegakarze pieniężnej do wysokości 50 000 zł nakładanej przez organ właściwy do spraw rejestru, którym jest Minister Finansów.
Natomiast podmioty, które nie dopełnią obowiązku zgłoszenia wszelkich informacji we wskazanym terminie, będą musiały liczyć się z karą pieniężną do wysokości nawet 1 000 000 zł.
Jak dokonać zgłoszenia
Zgłoszenia można dokonać wyłącznie w formie dokumentu elektronicznego na stronie internetowej crbr.podatki.gov.pl. Po zalogowaniu na stronę należy wybrać zakładkę „Utwórz zgłoszenie”.
Zostaniemy przekierowani do formularza zgłoszeniowego, gdzie w pierwszym etapie należy wpisać numer NIP oraz formę organizacyjną podmiotu, którego dotyczy wpis.
Następnie należy podać datę zgłoszenia i wcisnąć „Utwórz nowe zgłoszenie”.
W kolejnym etapie należy uzupełnić formularz o informację dotyczące podmiotu, beneficjenta rzeczywistego oraz reprezentanta. Po wypełnieniu wszystkich danych, należy pamiętać, aby zaznaczyć klauzulę odpowiedzialności „jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”.
Na ostatnim etapie zostaje jedynie zapisanie do pliku oraz podpisanie dokumentu podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP.
Menadżerowie – nie tylko członkowie zarządu – w spółkach kapitałowych ponoszą odpowiedzialność zarówno za swoje działania jak zaniechania.
Managerowie często są pociągani do odpowiedzialności za działania na szkodę zarządzanego podmiotu. Narzędzie to jest np. często wykorzystywane przez zarząd firmy (lub nowego właściciela) podczas negocjacji z odchodzącym menadżerem na temat warunków jego odejścia – odpraw, warunków okresu wypowiedzenia itp. Co do zasady jednak jest to działanie wobec szkodliwych dla spółki decyzji managera, np. niegospodarności, ale także nieaktywności (lub niedostatecznej aktywności) w sytuacjach, gdy podjęcie działania przez managera było niezbędne. Roszczenie wobec menadżera może powstać także wówczas, gdy spółka musiała naprawić szkodę wyrządzoną osobie trzeciej przez jego działania lub zaniechania.
Kodeks spółek handlowych zawiera cały zespół zasad odpowiedzialności cywilnoprawnej członków zarządu i innych osób za szkody wyrządzone zarządzanemu podmiotowi.
Przy wykonywaniu swoich obowiązków managerowie powinni dołożyć staranności wynikającej z charakteru swojej działalności. Wytaczając powództwo przeciwko managerowi trzeba udowodnić szkodę, niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków przez tego managera oraz związek przyczynowy między zaistniałą szkodą a niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem obowiązków.
Natomiast manager musi udowodnić brak winy, czyli dołożenie należytej staranności przy wykonywaniu swoich obowiązków.
Co oznacza „sprzeczność z prawem” działania lub zaniechania managera? Czy niedochowanie należytej staranności przez managera jest wystarczające do stwierdzenia bezprawności, czy dodatkowo trzeba wykazać, że doszło równocześnie do naruszenia konkretnego przepisu lub umowy (statutu) spółki?
W orzecznictwie dominuje pogląd (chociaż istnieją też poglądy odmienne), że spełnione muszą być oba warunki łącznie: obok niedochowania należytej staranności musi zaistnieć naruszenie konkretnego przepisu lub umowy (statutu) spółki, aby doszło do skutecznego przypisania odpowiedzialności managerowi.
Aby zatem urealnić możliwość dochodzenia od managera odpowiedzialności, warto zadbać, aby w umowie spółki lub statucie (w przypadku członków zarządu) lub w np. regulaminie (w przypadku pozostałych managerów) możliwie precyzyjnie ale i szeroko określić zakres jego obowiązków, w tym zwłaszcza w zakresie dotyczącym podejmowania decyzji dla zarządzanego podmiotu, działu lub komórki organizacyjnej lub nawet procesu biznesowego.
Powództwo przeciwko managerowi może wnieść na podstawie tych przepisów spółka, a także warunkowo wspólnicy (akcjonariusze). Żeby wystąpić z tym powództwem, konieczne jest uzyskanie zgody w postaci uchwały zgromadzenia wspólników (akcjonariuszy).
W przypadku managerów spółek z ograniczoną odpowiedzialnością roszczenie o naprawienie szkody przedawnia się z upływem 3 lat od dnia, w którym spółka dowiedziała się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednak w każdym przypadku roszczenie przedawnia się z upływem 10 lat (5 lat w przypadku managera spółki akcyjnej) od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę.
Odpowiedzialność wobec osób trzecich
prawo
Niezależnie od zasad określonych w KSH, akcjonariusze, wspólnicy oraz inne osoby trzecie (np. wierzyciele) mogą dochodzić odpowiedzialności od managera na zasadach ogólnych, określonych w Kodeksie Cywilnym. Chodzi tu o reguły odpowiedzialności za czyny zabronione, tzw. deliktowej (art. 415 i n. kc) oraz za złamanie postanowień umowy, tzw. kontraktowej (art. 471 i n. kc).
Oznacza to, że zawsze, gdy nie ma szczegółowego przepisu przewidującego odpowiedzialność managera za szkodę, udowadniając spełnienie ogólnych przesłanek odpowiedzialności na podstawie Kodeksu cywilnego poszkodowany będzie mógł żądać osobiście od managera naprawienia szkody, odszkodowania lub innej formy zadośćuczynienia.
Na przykład, jeżeli w firmie logistycznej dojdzie do niedochowania procedur magazynowania żywności i będzie można wykazać, że odpowiedzialność za to ponosi kierownik magazynu, to osoba, która z tego tytułu poniosła szkodę – np. sklep, który otrzymał zepsutą żywność – będzie mogła próbować pociągnąć tego kierownika osobiście do odpowiedzialności.
Podobnie wygląda sytuacja w przypadku np. odpowiedzialności za błędy medyczne, jeżeli okaże się np., że przyczyną błędu była zła organizacja pracy w placówce medycznej, odpowiedzialność za naruszenie danych osobowych pacjentów i ich prywatności – odpowiedzialność może ponosić manager administrujący tą placówką.
Jak się zabezpieczyć?
Odpowiedzialność będzie oceniana poprzez zbadanie, czy manager, pełniąc swoją funkcję, dochował należytej staranności, a więc staranności wynikającej z zawodowego charakteru funkcji. Nie ma oczywiście stałego katalogu zachowań świadczących o jej zachowaniu. Z pewnością jednak przed podjęciem decyzji zarządczej (lub zaniechaniu pewnego działania), zwłaszcza wiążącej się z poważnymi konsekwencjami dla zarządzanego podmiotu, warto zasięgnąć opinii eksperta w danej dziedzinie, opinii prawnej itp. Należy każdorazowo oszacować ryzyko wystąpienia negatywnych następstw danej decyzji, a także podjąć niezbędne działania mające na celu ich zminimalizowanie.
Im większą strukturą zarządza manager, tym większy nacisk powinien położyć na odpowiednie powierzenie obowiązków wykwalifikowanemu personelowi oraz wyposażenie go w kompetencje niezbędne do należytej realizacji tych obowiązków, a tam, gdzie to możliwe, doprowadzenie do przyjęcia przez te osoby pisemnie odpowiedzialności za powierzony obszar kompetencji.
Podobnymi zasadami należy się kierować przy wyborze kontrahentów zewnętrznych. Muszą to być podmioty sprawdzone, profesjonalne i dające rękojmie należytego wykonania swoich obowiązków.
Odpowiedzialnością managera jest zdefiniowanie obszarów najpoważniejszego ryzyka, a także wprowadzenie procedur zarządczych i kontrolnych służących monitorowaniu ryzyka i korekcie ewentualnych nieprawidłowości i wyciąganiu z nich konsekwencji. Przykładami takich procedur są procedury compliance (zapewnienia zgodności działania z prawem), przewidujące normy postępowania w organizacji, mające na celu ograniczenie ryzyka zaistnienia nieprawidłowości, a w razie ich zaistnienia, odpowiednio szybkiego wykrycia i zareagowania.
Odpowiedzialność managera może zostać ograniczona poprzez wyodrębnienie w ramach zarządu funkcji i kompetencji przypadających poszczególnym członkom zarządu, tj. wprowadzenie podziału kompetencji (np. członek zarządu do spraw finansowych, ds. handlowych itd.). Zasadniczo nie wyłącza to odpowiedzialności, ale może pozwolić na jej istotne złagodzenie, a być może nawet w pewnych sytuacjach jej uniknięcie.
Żeby uniknąć odpowiedzialności związanej z niewypłacalnością zarządzanego podmiotu, manager powinien również zadbać o odpowiedni monitoring sytuacji finansowo-majątkowej podmiotu przez odniesienie jej do przepisów prawa upadłościowego. Zarówno art. 299 ksh, jak i art. 21 Prawa upadłościowego (a także art. 116 op) przewidują katalog czynności, których realizacja pozwoli na uwolnienie się od odpowiedzialności jak np. złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie, co mogłoby pozwolić na wydanie przez sąd postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu.
Może się jednak okazać, że podjęcie tych czynności nie było możliwe z przyczyn niezależnych od danego członka zarządu. Na przykład gdy był chory lub z innych nadzwyczajnych powodów przez dłuższy czas nieobecny i nie mógł brać udziału w pracach zarządu, nie znał rzeczywistego stanu majątku spółki, wprowadzono go w błąd co do stanu majątku spółki lub powstanie zobowiązania i bezskuteczność egzekucji nastąpiły za kadencji innego członka zarządu. Wykazanie takich okoliczności, świadczących o braku winy managera, również może być pomocne w obronie.
W interesie managera leży, aby akty staranności dokumentować na bieżąco. Dzięki temu w sporze sądowym będzie miał odpowiednią amunicję do obrony. Należy jednak pamiętać, że w praktyce sporów managerskich proces dowodowy dotyczy również wielu innych kwestii, w tym zwłaszcza oceny szkody wyrządzonej powodowi i jej wysokości.
Odpowiedzialność managera placówki medycznej wiąże się właściwie z każdym obszarem jej działalności. Ryzyko jej powstania potęguje inflację regulacji prawnych, które są niejednokrotnie niezrozumiałe i trudne do zastosowania, wielość skomplikowanych procesów związanych z funkcjonowaniem podmiotu leczniczego, deficyt środków niezbędnych do sprostania wszystkim wymogom. Dlatego tam, gdzie to możliwe, warto podejmować starania o zminimalizowanie ryzyka zaistnienia tej odpowiedzialności. Działania takie powinny obciążać nie tylko managera, ale również właścicieli placówki, bo leży to we wspólnym interesie. Dla zwiększenia komfortu zarządzanego podmiotu i managera warto rozważyć zawarcie ubezpieczenia D&O, które zapewni ochronę ubezpieczeniową w przypadku podniesienia roszczeń w związku z wadliwym pełnieniem funkcji zarządczych.
Zakłada ona dostosowanie ładu korporacyjnego do potrzeb współczesnych przedsiębiorców. Zmiany w KSH takie jak wprowadzenie prawa grup spółek, wprowadzenie zasady osądu biznesowego, przyznanie radom nadzorczym nowych kompetencji poprzez rozszerzenie ich uprawnień informacyjnych istotnie wpłyną na funkcjonowanie polskich przedsiębiorców.
Powinny przyczynić się one do usprawnienia funkcjonowania rodzimych spółek, niemniej jednak mogą one stanowić wyzwanie dla biur zarządów, które będą musiały wesprzeć organy w dostosowaniu się do nowej rzeczywistości prawnej:
Przygotowane zmiany w zakresie prawa grup spółek pozwolą spółkom dominującym na bardziej efektywne zarządzanie ich spółkami zależnymi;
Zasada osądu biznesowego uporządkuje zasady odpowiedzialności członków organów;
Przyznanie radom nadzorczym nowych kompetencji powinno pozwolić temu organowi być efektywnym partnerem dla zarządów w kierowaniu spółką.
Rozwiązania w KSH z zakresu grup spółek zostały zaprojektowane w taki sposób, aby z jednej strony stanowiły kompromis między zwiększeniem efektywności w zarządzaniu grupą spółek, a z drugiej strony zapewnieniem ochrony interesariuszom spółek – wspólnikom mniejszościowym, wierzycielom. W związku z tym wraz z przyznanymi spółce dominującej dodatkowymi kompetencjami ustawa przewiduje też mechanizmy ochronne, takie jak szczególny rodzaj odpowiedzialności, uprawnienia informacyjne wspólników mniejszościowych.
Wydaje się, że to właśnie będzie stanowiło kompromis pozwalający na poprawę sytuacji wszystkich uczestników obrotu, o którym będziemy rozmawiać podczas XII Forum Biura Zarządu
Ogromne zmiany w Kodeksie Spółek Handlowych począwszy od 2021 roku i na lata kolejne, wymuszają konieczność zmiany modelu pracy. Co więcej, jednocześnie tworzą przestrzeń do efektywnych zmian. Konferencja KSH to przepełniona wiedzą, panelami dyskusyjnymi i rozważaniami konferencja, na której powinna znaleźć się każda osoba będąca głową spółki.
Szereg zmian, jakie zachodzą w prawie holdingowym, wymusza pewne aspekty i rozwiązania, które wymagają sprawnego procesu i wprowadzenia w życie spółki. Konferencja KSH będzie dla Państwa odpowiedzią na szereg trudnych, zadawanych sobie w głębi pytań; po co, jak i dlaczego. Co należy wprowadzić, co należy zmienić. A także jak można zautomatyzować pracę biura zarządu i jakie narzędzia do tego użyć.
Czym jest konferencja KSH i dlaczego udział w niej jest ważny z punktu widzenia uczestnika?
To panele dyskusyjne, spotkanie ze specjalistami, a także prelekcje, z których dowiesz się jak należy odnieść się do nowelizacji. Jak wprowadzić zmiany w spółce, a także jakie nowe prawa i obowiązki czekają zarząd spółki względem nowych zmian w kodeksie KSH. Ponadto dowiesz się również, jakie są różnice procesów decyzyjnych w starym i nowym KSH, wraz z protokołem i uchwałami w sprawach osobowych.
Na konferencji KSH poruszany jest szereg tematów, które mają wpływ na obecne i przyszłe funkcjonowanie spółki. Na warsztatach i panelach dyskusyjnych uzyskasz szereg informacji i narzędzi, które umożliwią Ci sprawne wprowadzanie zmian.
Jednym z przykładowych tematów poruszanych na konferencji KSH są różnice procesów decyzyjnych w starym i nowym KSH, wraz z protokołem i uchwałami w sprawach osobowych.
Różnice procesów decyzyjnych w starym i nowym KSH
Nowelizacja kodeksu spółek handlowych w istotny sposób wpływa na pracę rady nadzorczej. Nowe przepisy precyzują rolę przewodniczącego rady nadzorczej, który winien nie tylko kierować pracami rady nadzorczej, ale również spoczywa na nim obowiązek należytego organizowania prac organu, a w szczególności zwoływania posiedzeń rady nadzorczej. Ponadto w dokumentach korporacyjnych może przyznać określone uprawnienia związane z organizacją i sposobem wykonywania czynności przez radę nadzorczą również innym jej członkom.
Zaproszenie na posiedzenie rady
W nowelizacji pojawia się również nowy dokument. Jest to zaproszenie na posiedzenie rady nadzorczej, które zgodnie z projektem ustawy zwołuje się przez zaproszenia, w których należy oznaczyć:
dzień,
godzinę,
miejsce posiedzenia,
proponowany porządek obrad,
sposób wykorzystania środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość przy odbywaniu posiedzenia.
Ponadto umowa spółki lub statut spółki może określać sposób oraz minimalny termin na dokonanie zaproszenia na posiedzenie rady nadzorczej.
W nowych przepisach KSH pojawia się również ingerencja w przebieg posiedzenia. Nowe przepisy zezwalają na odbycie posiedzenia rady nadzorczej bez formalnego zwołania, jeżeli:
Wszyscy członkowie wyrażą na to zgodę.
W trakcie posiedzenia dopuszczalna będzie zmiana porządku obrad pod warunkiem, iż żaden z członków rady nadzorczej biorących udział w posiedzeniu się temu nie sprzeciwi.
Powyższe, to tylko ułamek tego, o czym traktuje konferencja KSH. Lista tematów jest obszerna i porusza najważniejsze aspekty dla Biura Zarządu i funkcjonowania całej spółki. Bloki dyskusyjne, prelekcje i warsztaty zostały opisane w wydarzeniu XII Forum Biura Zarządu i Rady Nadzorczej 2021.
Konferencja KSH – kto powinien wziąć w niej udział?
Konferencja kierowana jest przede wszystkim do członków zarządów i rad nadzorczych. A także do ich kandydatów. W konferencji powinni wziąć udział również dyrektorzy działów prawnych, biur zarządów, rady nadzorczej, organizacji i nadzoru właścicielskiego. Obecność na konferencji KSH, to również punkt obowiązkowy dla radców prawnych i prawników spółek kapitałowych. W wydarzeniu ponadto powinny wziąć udział osoby, dla których rozumienie zasad działania spółki kapitałowej oraz skutków określonych rozwiązań dla firmy, jest konieczne w pracy.
