W dobie rynku pracownika, benefity pracownicze oraz systemy premiowe cieszą się niesłabnącą popularnością. Chodzi o to, aby zachęcić szczególnie utalentowane osoby do nawiązania i utrzymywania współpracy z firmą, a jednocześnie wzmocnić ich zaangażowanie w realizację codziennych obowiązków.

Jednym z najciekawszych systemów premiowych są programy motywacyjne oparte o akcje, udziały lub inne (pochodne) instrumenty finansowe, w których wartość uzyskanej premii będzie wypadkową kilkuletniej pracy zespołu i ostatecznie osiągniętych wyników spółki. To sprawdzony sposób na zapewnienie firmie lojalności i efektywnego działania jej kadry, a w efekcie – poprawy wyników biznesowych.

Innymi słowy, przy prawidłowo skonstruowanym programie i efektywnym wykorzystaniu mechanizmów działania instrumentów finansowych, sukces firmy oznacza jednocześnie realne korzyści dla osób, które się do niego przyczyniają.

Programy motywacyjne mogą być także atrakcyjne podatkowo.

Program motywacyjny – definicja

Modelowy program motywacyjny został zdefiniowany w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którą przez program motywacyjny rozumie się system wynagradzania:

• utworzony w spółce akcyjnej, na podstawie uchwały Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy,
• w którym uczestniczą osoby otrzymujące od organizatora świadczenia z tytułu umowy o pracę lub działalności wykonywanej osobiście (np. z tytułu kontraktu menadżerskiego, powołania do organów spółki) uwaga: definicja nie obejmuje np. osób współpracujących z organizatorem w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej;
• w ramach którego uczestnik nabywa prawo do faktycznego objęcia lub nabycia akcji bezpośrednio lub w wyniku realizacji praw z pochodnych instrumentów finansowych, praw pochodnych lub innych praw majątkowych.

Uczestnicy programu, który mieści się w powyższej definicji, mogą skorzystać z preferencyjnego opodatkowania przychodów otrzymywanych w ramach programu.

Preferencje podatkowe…

Korzyść polega przede wszystkim na odroczeniu opodatkowania otrzymywanych akcji do momentu ich zbycia – samo wdrożenie programu i przyznanie bonusu (akcji) jest dla uczestników neutralne podatkowo. Dopiero zbycie akcji generuje po stronie uczestnika obowiązek opodatkowania dochodu stawką 19%, właściwą dla przychodów z kapitałów pieniężnych. Premia z programu nie wpływa na wysokość składki ZUS, a na organizatorze programu (pracodawcy) nie ciążą obowiązki płatnika w związku z przyznaniem akcji uczestnikom. Efekt? Niższy wymiar obciążeń publicznoprawnych po stronie uczestników i mniej obowiązków płatnika po stronie organizatora.

Natomiast w przypadku programów motywacyjnych zaprojektowanych poza ustawową definicją, przychód często podlega opodatkowaniu dwukrotnie, pierwszy raz w momencie nabycia akcji / udziałów, a następnie w chwili ich zbycia. Może to prowadzić do wyższej kwoty efektywnego opodatkowania przychodu z programu, który nie podlega pod preferencję podatkową.

…nie tylko dla programów zgodnych z ustawową definicją

W ostatnim czasie pojawiają się jednak interpretacje indywidualne, które w pewnych sytuacjach pozwalają na korzystne opodatkowanie również przychodów z programów motywacyjnych niewpisujących się w definicję z ustawy o PIT.

Przykładowo, coraz liczniejsze interpretacje podatkowe dopuszczają możliwość rozliczenia przychodu z programu motywacyjnego, uzyskanego przez osobę, która prowadzi JDG i rozlicza się ryczałtem, według preferencyjnej stawki 3%.

Inny przykład to rozliczenie programu organizowanego w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Zgodnie z przeważającym stanowiskiem organu, w wypadku objęcia nowych udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym nawet za symboliczną cenę (a więc poniżej rynkowej wartości), przychód nie powstaje – zasady rozliczenia są więc analogiczne jak w przypadku korzystającego z ustawowej preferencji

Program motywacyjny – szerokie możliwości kształtowania

Zanim podjęta zostanie decyzja o utworzeniu programu motywacyjnego, wcześniej koniecznie trzeba przeanalizować, która konstrukcja programu będzie w danym przypadku odpowiednia.

Powyżej przedstawiono istotę programów motywacyjnych dla kluczowej kadry pracowniczej, szczególnie w kontekście obecnych wyzwań na rynku pracy. Programy te, oparte na różnorodnych benefitach i systemach premiowych, stanowią skuteczną strategię przyciągania oraz utrzymania utalentowanych pracowników. Jednakże, co istotne, programy motywacyjne nie ograniczają się wyłącznie do kwestii finansowych.

Oprócz korzyści materialnych, programy motywacyjne budują lojalność pracowników i zwiększają ich zaangażowanie w codzienne obowiązki. Skonstruowane z wykorzystaniem akcji, udziałów czy innych instrumentów finansowych, te programy stają się integralną częścią strategii biznesowej firm, skutkując poprawą wyników biznesowych. Warto zauważyć, że preferencyjne opodatkowanie, zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych, dodatkowo motywuje uczestników, oferując im elastyczność w rozliczeniach.

Należy podkreślić, że programy motywacyjne to nie tylko kwestie finansowe. Przy projektowaniu programów, konieczne jest uwzględnienie zarówno kontekstu biznesowego, jak i aspektów prawnych, a także skonsultowanie się z ekspertem w celu uniknięcia potencjalnych ryzyk i osiągnięcia zamierzonych celów. Ostatecznie, programy motywacyjne stają się integralnym narzędziem zarządzania zasobami ludzkimi, wspierając rozwój firmy w dynamicznym środowisku biznesowym.