W każdej organizacji może dojść do nadużywania prawa, czyli celowych działań, które mają na celu przyniesienie korzyści osobie dopuszczające się tych działań i generowanie strat przedsiębiorstwie czy firmie, na których szkodę działa dana osoba. Nie ma tutaj zależności czy jest to duże przedsiębiorstwo, czy mała organizacja, ani też czy przedsiębiorstwo jest prywatne, czy publiczne.

Jakie działania mogą być uznane za nadużycie?

Działania określone jako nadużycia i kierowane na szkodę interesów firmowych mogą być różne. Ich forma jest zależna od celu, jaki chce osiągnąć osoba dopuszczająca się nadużyć. Między innymi możemy tutaj wymienić działania takie jak:

• zaniedbanie obowiązków,
• brak należytej staranności,
• malwersacje,
• nadużycia finansowe,
• mobbing,
• ustawianie przetargów,
• kradzież własności intelektualnej,
• niewłaściwe rozliczanie czy fałszowanie wydatków służbowych,
• fałszowanie faktur sprzedażowych i zawyżanie cen,
• fikcyjne zakupy,
• konflikty interesów i powiązania z dostawcami,
• niewłaściwe wykorzystywanie poufnych danych osobowych.

Oczywiście to tylko kilka przykładów dla działań, które powtarzają się najczęściej. Nadużycia mogą wynikać z zewnętrznych okoliczności i uwarunkowań, w jakich działają przedsiębiorca i pracownik.

Trójkąt nadużyć Cresseya

To metoda, dzięki której przedsiębiorca ma możliwość identyfikacji zagrożeń i prawdopodobieństwa ich wystąpienia, a także grupy pracowników szczególnego ryzyka. Ponadto jest w stanie opracować procedury zapobiegające powstaniu nadużyć i chroniących interesy przedsiębiorstwa. Trójkąt nadużyć został opracowany przez Donalda Cresseya podczas badań na osobach skazanych za przestępstwa finansowe. Badania prowadził w latach 70. XX w. Co więcej, Donald Cressey stwierdził, że u podstaw nadużyć leży zazwyczaj presja, która jest głównym motywatorem. Ponadto teoria trójkąta nadużyć mówi również o tym, że u osób dopuszczających się nadużyć występuje racjonalizacja. Czyli osoba dopuszczająca się nadużycia tłumaczy sama sobie, że jej postępowanie nie jest zabronione, bo inny robią o wiele gorsze rzeczy. Ma poczucie, że jej poczynania są działaniami akceptowanymi.

Właśnie do tego nie można dopuścić i należy eliminować takie zachowania, a także wszelkie próby nadużyć w przedsiębiorstwie. Jeśli nie będą akceptowane, to nie staną się „wzorem” do naśladowania. Jednym ze sposobów na przeciwdziałanie nadużyciom i ich wykrywanie jest oddelegowanie sygnalisty.

Sygnalista i jego rola w przedsiębiorstwie

Żeby zapobiegać nadużyciom, przedsiębiorstwo powinno zdecydować się na wytypowanie osoby kontrolującej, dzięki której nadużycia będzie można łatwo zidentyfikować, a tym samym zapobiegać im w przyszłości. Osoby, które zdecydują się na pełnienie tej funkcji, nazywane są sygnalistami (ang. whistleblowers), a ich działalność jest definiowana jako whistleblowing. Czyli zgłaszanie wewnątrz danej organizacji bądź właściwemu organowi na zewnątrz lub ujawnianie informacji o nadużyciach w danej organizacji.

To właśnie osoby, które funkcjonują w danym przedsiębiorstwie i kolokwialnie ujmując znają je od podszewki, pasują najlepiej do roli sygnalisty. Najlepiej wiedzą, kiedy i jakie problemy się w niej pojawiają. Wprowadzenie sygnalisty w przedsiębiorstwie uważane jest za jedno z najskuteczniejszych narzędzi wykrywania nadużyć i nieprawidłowości w organizacji. Należy jednak pamiętać, że niezwykle trudno znaleźć jest osobę, która podejmie się tego stanowiska. Trzeba mieć na względzie, że w społeczności pracowniczej może zostać uznana za donosiciela. Dlatego też jest to jedna z największych barier, która sprawia, że rzadko pracownik sam z siebie zgłosi się do pełnienia funkcji sygnalisty.

Chcesz dowiedzieć się więcej?